زيب النساءِ مخفيءَ جي حاضر جوابي

زيب النساءِ مخفيءَ جي حاضر جوابي

نواز علي شوق

مغل شهنشاهه اورنگزيب جي ڌيءَ زيب النساءِ، فارسي زبان جي شاعره هئي. سندس تخلص ”مخفي“ هو. سندس ديوان ڇپيل آهي. هوءَ هڪ ڏينهن، پنهنجي محل جي باغ ۾ سير ڪري رهي هئي ۽ هيءُ شعر جھونگاري رهي هئي:

چهار چيز ز دل غم برد ڪدام چهار،

شراب، سبزه، آب روان و رُوي نگار.

ترجمو: چار شيون دل جو غم دور ڪن ٿيون: شراب، ساوڪ، وهندڙ پاڻي ۽ حسين صورت. ايتري ۾ اورنگزيب اچي ويو. پڇيائينس؛ ”ڇا جھونگاري رهي هئين؟“

زيب النساءِ هڪدم شعر جي ٻي مصرع تبديل ڪري کيس ٻڌايو؛ ”مان هي شعر جھونگاري رهي هيس؛

حاضر جوابي

حاضر جوابي

نواز علي شوق

امير تيمور گورگان، ايران جي شهرن کي تباهه ۽ برباد ڪندو، اچي شيراز پهتو. حافظ شيرازيءَ کي سڏرايائين. جڏهن حافظ اتي آيو ته کانئس پڇيائين ته: هي شعر تنهنجو آهي:

اگر آن ترڪ شيرازي بدست آرد دلِ مارا،

بخالِ هندوَش بخشم سمرقند و بخارا را.

ترجمو: جيڪڏهن شيراز جو اهو خوبصورت محبوب، منهنجي دل پنهنجي هٿ ۾ وٺي ته مان ان جي ڳل جي تِر تان سمرقند ۽ بخارا قربان ڪري ڇڏيان؟

بَڊَو، بدنام - مير اعظم علي ٽالپر

بَڊَو، بدنام

مير اعظم علي ٽالپر

اڄ اوهان هي سٽون پڙهي رهيا آهيو ته هندي مهيني بَڊَي جي ۴ تاريخ آهي. سنڌ ۾ قديم زماني کان رائج هلندڙ واڻڪي ٻوليءَ وارو سانوڻ (برسات جو مهينو)، ڪانهوڙو، درياءَ (پاڻي) ۾ ٻوڙڻ کانپوءِ، موڪلائي ويو. ٻين لفظن ۾؛ جنم اشٽمي (ڀڳوان ڪرشن) جو ڏينهن، سانوڻ جي مينگهه ملهاري ۽ وسڪارن جو آخري ڏينهن هوندو آهي، جنهن مهيني ۾ ٿڌڙي جا مٺا مٺا لولا به پچائي کاڌا ۽ کارايا ويندا آهن. (پر شگر وارن کي نه) بقول حڪيم نذير صاحب جي ته شگر هڪ انتهائي وفادار (دوست) مرض آهي، جيڪو ڪڏهن به نه ڇڏيندو آهي. سانوڻ جو مهينو ختم ٿي وڃڻ جو هرگز اهو مطلب نه آهي ته ان کانپوءِ مينهن نه وسندا. مينهن ته پوءِ به وسندا رهندا آهن پر سانوڻ جو مهينو ختم ٿيڻ کانپوءِ سنڌ ۾ خاص مشهور بدنام زمانه مهينو ”بَڊَو“ شروع ٿي ويندو آهي. آڳاٽي زماني ۾ سنڌ جي زميندارن وٽ گفتگو ۽ ڪچهري ۾ هن بڊي مهيني جو اڪثر ذڪر ٿيندو هو، ڇو ته بڊو معنيٰ ٺَڙَ ٺَڙَ گوپال. آڳاٽي دور ۾ سنڌ ۾ زميندار ۽ آبادگارن وٽ آمدني ۽ ڪمائي جو ذريعو زرعي آبادي ۾ وونئڻ، ڪڻڪ، ساريون هو. وسيلا گهٽ هئا. ان ڪري هن مهيني بڊي کي کوٽ کاتي وارو مهينو چيو ويندو هو پر هاڻ هر هنڌ تبديلي اچي چڪي آهي. ان ڪري زميندارن ۽ آبادگارن پنهنجي زرعي ڪمائي ۽ آمدني جا ذريعا به تبديل ڪري ڇڏيا آهن. ڇو ته زراعت ۾ زرعي فصل بدران باغات (انب، ٻير وغيره) جو عمل دخل وڌي ويو آهي. جنهن ڪري هاڻي ڇا سانوڻ ته ڇا بَڊو، سڀئي مهينا ساڳيا سانوڻ جهڙا وسندڙ آهن ۽ سنڌ واسي زميندار توڙي آبادگار مول ۾ بيٺا آهن. حالانڪ آڳاٽي دور ۾ بڊو اوڌر گهرڻ ۽ قرض کڻڻ جو مهينو سمجهيو ويندو هو. ان ڪري سانوڻيءَ جي مُند ختم ٿيندي ئي هر ڪنهن جي وات تي اها ئي ڳالهه هوندي هئي ته؛ ادا بڊو آهي. ان ڪري هن مهيني دوران شاديون ۽ ٻيون تقريبون، خاص ڪري ٻهراڙيءَ جي لحاظ کان، نه ٿينديون هيون. انهيءَ ڳالهه جي شاهدي، ناري ۽ لاڙ جا آبادگار اڄ به ضرور ڏيندا ته؛ ”ادا بڊو اچي ويو هاڻ خير لڳو پيو آهي.“ يا ”ادا بڊو هلي پيو ڪجهه نه ٿيندو.“ يعني اٿندي، ويهندي اردو گاني ”مُني بدنام هوئي“ وانگر بڊو بدنام هوندو هو. حالانڪ لفظ بڊو مهينو نه هوندي به سڄو سال ٻولي ۾ ڳالهه ٻولهه طور، عقل جي اشاري طور، استعمال ٿيندو هو ته ”بڊو آهي.“ معنيٰ ته پئسو ڏوڪڙ نه آهي.

خوابن جي تعبير

خوابن جي تعبير

(طنز ۽ مزاح)

ھمير گاد

خوابن جي تعبير ٻڌائڻ وارو بابا، پڙھندڙن کي درخواست ٿو ڪري ته؛ جيئن ئي اوهان کي ڪو ئي خواب اچي ته اهو مهرباني ڪري وٽس جمع ڪرايو. بلڪ ڏسڻ کان پهريان ئي اهو خواب کيس موڪلي ڇڏيو. ائڊريس، خوابن جي تعبير ٻڌائڻ کان پوءِ، ٻڌائي ويندي.

جناب الف عين لکي ٿو:

خواب: مان خواب ۾ ڏسان ٿو هڪ ٿلهو جِن منهنجي کٽ جي ڀرسان بيٺو آھي. مون کي ٻانهن کان لوڏي چئي ٿو؛ اُٿ! پنهنجي جنازي جي نماز پڙھ. مان شرڪ ڀري يڪدم اٿان ٿو.

مهرباني ڪري مون کي ان ڀوائتي خواب جي تعبير ٻڌايو.

نيوٽن جي لکڻ کان رھجي ويل ست قانون

نيوٽن جي لکڻ کان رھجي ويل ست قانون

۱. منتظر قطارن جو قانون:

جيڪڏهن ڪنهن جاءِ تي هڪ کان وڌيڪ قطارون آهن، ان صورتحال ۾ توهان هڪ قطار ڇڏي ٻي قطار ۾ وڃي بيهو ته پهرين قطار تيزيءَ سان هلڻ شروع ٿي ويندي آهي.

۲. مڪينڪي قانون:

ڪنهن مشين جي مرمت ڪندي جڏهن توهان جا هٿ تيل سا گريس سان ڀرجي وڃن ته اچانڪ توهان کي نڪري فوري خارش ٿيڻ شروع ٿي ويندي آهي.

جيستائين سَسُ ۾ ساهه آھي، تيستائين سسيءَ ۾ ساهه ناهي

جيستائين سَسُ ۾ ساهه آھي،

تيستائين سسيءَ ۾ ساهه ناهي.

درياھ خان شنباڻي

اسان ڪيترن ماڻهن کي زال جي امان يعني سس کي “امان” چوندي ته ٻڌو آھي پر زال کي مڙس جي امان يعني “سس” کي امان ڪڏھن به نه چوندي ٻڌو هوندو. هوءَ کيس “ڪُراڙي يا پوڙھي” چوندي آھي. ماءُ جي پيرن هيٺيان جنت آھي تڏھن ته شايد انهن پيرن کي شادي شده ماڻھو چمڻ ته ٺھيو پر سرديءَ گرميءَ ۾ چپل به آڻي ناهن ڏيندا. اها ڳالهه ياد رکو ته ماءُ جي پيرن هيٺيان ڀلي جنت هجي، پر سس جي پيرن هيٺيان وري اوهان جي زال جي جنت آھي ۽ ان جنت کي حاصل ڪرڻ لاءِ هوءَ ڪجهه به ڪري سگهي ٿي، جڏهن ته اوهان پنهنجي جنت لاءِ ڪجهه به نه ڪري سگهندا آھيو.

تقدير، عشق ۽ طمع

تقدير، عشق ۽ طمع

ڊاڪٽر نواز علي شوق

لقمان حڪيم وٽ عقل آيو. کانئس پڇيائين؛ ”تون ڪير آهين، ڪٿي رهندو آهين“؟

هن جواب ڏنو؛ ”مان عقل آهيان، انسان جي مٿي ۾ رهندو آهيان.“

پوءِ وٽس شرم آيو. ان کان پڇيائين؛ ”تون ڪير آهين، ڪٿي رهندو آهين“؟

هن جواب ڏنو؛ ”مان شرم آهيان ۽ اکين ۾ رهندو آهيان.“

وري وٽس محبت آئي. ان کان پڇيائين؛ ”تون ڪير آهين، ڪٿي رهندي آهين“؟

هن جواب ڏنو؛ ”مان محبت آهيان، انسان جي دل ۾ رهندي آهيان.“

پوءِ وري وٽس تقدير آئي. ان کان پڇيائين؛ ”تون ڪير آهين، ڪٿي رهندي آهين“؟

ناڪام شاعره جو انٽرويو - ھمير گاد

ناڪام شاعره جو انٽرويو

(مزاحيه)

ھمير گاد

صحافي: پنهنجو تعارف ڪرايو.؟

ناڪام شاعره: منهنجو نالو وليمه، ادبي نالو ناڪام شاعره، منهنجي تعليم اي ايم(AM) سنڌي ادب، پي ايم (PM) اردو ادب.

صحافي: ادب ڏانهن اوهان جو لاڙو ڪيئن ٿيو.؟

ناڪام شاعره: ننڍي هوندي کان ئي لکڻ جو شوق هو اسڪول جي امتحاني ڪاپي تي ڪنهن سوال جو جواب نه ايندو هو ته فلم جو ڪو گانو جيڪو سڄو ياد هوندو هو اهو لکي ايندي هيس ۽ ماشاءَ الله سان مارڪون به سڀ کان گهڻيون ان جواب تي ئي ملنديون هيون.

ڏٻرا ۽ عاليشان گڏھ - دريا خان شنباڻي

ڏٻرا ۽ عاليشان گڏھ

دريا خان شنباڻي

اسان کي پرائمريءَ ۾ پڙھائيندڙ استاد، ناراض ٿيڻ پڄاڻان، چوندو هو؛ “ڇورا! صفا ڪو گڏهه جو دماغ اٿئي!”

اهو جملو مڊل، هاءِ اسڪول، ڪاليج، يونيورسٽي ۽ ان کانپوءِ واري زندگيءَ ۾ به سڌي يا اڻسڌي طرح پيڇو ڪندو رهيو. مثال طور؛ يونيورسٽيءَ ۾ پڙھائيندڙ ميڊم ذڪيه چوندي هئي؛ “صفا ڪو سادو آھين!” اسان سمجهي ويندا هئاسين ته ميڊم جي چوڻ جو مقصد ڇا آهي؟

فيس بڪ جا رنگ - ھمير گاد

فيس بڪ جا رنگ

ھمير گاد

هڪ ڀيري ڪنهن دوست چيو؛ ”اسان وٽ، سڀ کان ڪامياب اداڪار، صرف سياست ۾ آھن ۽ اداڪاري ڪرڻ جو گهڻو معاوضو به سياست ۾ ملندو آھي.“

۽ مون ان کي جواب ۾ چيو؛ ”جيڪڏهن تو کي بهترين ڊراما ڏسڻا آھن ته ٽي وي بند ڪري، فيس بڪ کولي ڏس! ماشاءَ الله سان تو کي ايترا ڊراما ڏسڻ لاءِ ملندا جو تون خود حيران ٿي ويندين.“