تترن جو شڪار ۽ خفتين جا گُر - خالد ڪنڀار

تترن جو شڪار ۽ خفتين جا گُر

خالد ڪنڀار

تترن Partridge جي پنهنجي جوءِ هوندي آهي. تتر پنهنجي جوءِ ڪڏهن به ڪو نه ڇڏيندو. ڪيڏانهن به وڃي پر ڦري گهري وري ايندو پنهنجي جوءِ ۾. انهي جوءِ ۾ تتر جوڙي ۾ رهندو آهي. ڪڏهن به هيڪلو نر يا مادي ڪٿي ڪو نه هوندي. جي ڀلا نر ڪنهن شڪاري هٿان جهلجي ويو ته مادي وري ٻئي نر جي ڳولا ڪندي، جوءِ جوءِ ڦرندي ۽ ڳوليندي. پوءِ جنهن نر جي مادي جهلجي وئي هوندي، اهو به اڪيلو هوندو ته سامهون ٻوليندو. ايئن وري جوڙي ٿي ويندا ۽ وڃي تتري واري يا تتر واري جوءِ جهليندا. انهي ئي جوءِ واري ڳالھ جو شڪاري پورو پورو فائدو وٺندا آهن. نه ته تتر ڪو جهل ڏي! پر تتر جڏهن به جوءِ ۾ ڪنهن نولي تتر جي ٻولي ٻڌندو آهي ته نه رڳو هن جي سامهون ٻوليندو آهي، پر انهيءَ ٻوليندڙ تتر سان وڙهڻ لاءِ جهٽ ۾ اچي پڄندو. تتر ئي ٻي تتر جي ٻولي سڃاڻي ٿو. ماڻهو جي وس جي ڳالھ ڪونهي. ماڻهوءَ لاءِ سڀئي تتر هڪجهڙا ۽ سڀني تترن جون ٻوليون به هڪجهڙيون. پر هڪڙي ڳالھ آهي جيڪي خفتي آهن اهي پنهنجي تترن جي ٻولي پنجن ڪوهن تي به سڃاڻي ويندا ته اهو منهنجو تتر پيو ٻولي. ڇو جو خفتي ته پنهنجي تتر کي هٿن سان پالي وڏو ڪن ٿا. انهن لاءِ ٻولي سڃاڻڻ ته ڪو مسئلو ئي ناهي ۽ شڪاري گهڻو ڪري تتر سان ئي تترن کي ڦاسائيندا آهن. بس گهڻو ڪري تتر ئي تتر کي مارائي ٿو. ڦاسرائي تتر ٿو ۽ ڦاسائي شڪاري ٿو. تترن جي شڪاري جو شڪار گهڻو تڻو آهي ئي تتر سان. جيڪڏهن هن وٽ تتر آهي ته  هو شڪار ڪري سگهي ٿو نه ته ويٺو سيم ۾ پير اهاڙي پوءِ جيڪو بخت. ڇو جو شڪار آهي ئي بيڪار. جي لڳي ته جهٽ ۾ جهولي ڀري اچي، جي نه لڳي ته سڄو ڏينهن ويٺو، سڃي سيم هڻي، پر حرام جي ڪو جهٽ لڳيس. تتر جو شڪار تتر کانسواءِ ڪري ئي نٿو سگهجي پر جي ڪير تتر کانسواءِ تتر جو شڪار ڪري ٿو ته اهو ايترو سولو ڪونهي. تتر کانسوءِ تتر جو شڪار ڪرڻ انتهائي ڏکيو آهي. جيڪي شڪاري تتر کانسوءِ تتر جو شڪار ڪن ٿا، انهي جا به گهڻا ئي طريقا آهن. پوءِ جهڙو وڻي اهو طريقو استعمال ڪري.

ڇلامرون - زوفين ابراهيم - ڊاڪٽر علي مرتضيٰ ڌاريجو

ڇلامرون

زوفين ابراهيم/ ڊاڪٽر علي مرتضيٰ ڌاريجو

ڪيترن سالن جي ڳالهه آهي ته جڏهن ميڊيا رستي خبر پيم ته حيدرآباد جي چڙيا گهر ۾ هڪ عجيب بلا پڪڙي رکي وئي آهي. جيئن ته بلا جو ڪو فوٽو ڏنل نه هيو، ان سبب بلا کي ڏسڻ جو تجسس وڌندو رهيو. نيٺ هڪ ڏينهن اها بلا ڏسڻ لاءِ چڙيا گهر ويس. ڏسي پريشان ٿيس ته اها بلا ٻيو ڪجهه نه پر سنڌ جو ڪنهن دور ۾ هڪ عام ٿيندڙ جانور هيو، جنهن کي ڏسڻ لاءِ مون سميت ڪيترا ماڻهو اتي پهتل هيا. ان بلا کي سنڌيءَ ۾ ڇلامرون ته انگريزيءَ ۾ پينگولن (Pangolin) يا اسپائني اينٽ ايٽر (Spiny ant eater) سڏجي ٿو. بدقسمتيءَ سان اها بلا خون ٿيڻ کان بچي وئي هئي نه ته اسان وٽ اهڙن قسمن جي جانورن کي ٿڏي تي ماري ختم ڪيو ويندو آهي. بلڪل ايئن جيئن ڪجهه ڏينهن اڳم رهڙڪيءَ ويجهو ڳوٺاڻن ٻلهڻ کي پاڻيءَ جي بلا سمجهي لٺيون هڻي ماري ڇڏيو.

ھرڻ جو شڪار ۽ شونق - خالد ڪنڀار

ھرڻ جو شڪار ۽ شونق

خالد ڪنڀار

واريءَ وارن دڙن ۾، هڪڙي شڪاريءَ لئه، هرڻ جو پير سڃاڻڻ، ايترو اولو به ڪونهي. جيڪڏهن هو شڪاري آهي ته هزار رڍ ۽ هزار ٻڪريءَ جي پيرن مان، هرڻ جو پير ڪڍي ڏيندو؛ هي آهي هرڻ جو پير! جيڪڏهن ڪنهن شڪاري ڪو هرڻ اڳئين ڏينهن ڊوڙايو هجي ۽ انهيءَ هرڻ ڪنهن به هيلي بهاني سان وجهه نه ڏنو هجي ۽ ڀڄي ويو هجي. ٻئي ڏينهن انهي ئي هرڻ جو پير جيڪڏهن ڪو شڪاري پنجاھ هرڻن جي پير سان ڏسندو ته به ڌڪ سان سڃاڻي وٺندو ته جيڪو هرڻ ڪالهه مون ڀڄايو هو، انهيءَ جو پير هيءُ آهي. جيڪڏهن شڪاريءَ ھرڻ ڊوڙايو ته ڊوڙندڙ هرڻ جو پير، اگر هن پنج مهينن کانپوءِ ڏٺو ته به سڃاڻي ويندو. هڪڙي هرڻ ۽ ٻئي هرڻ جي پير ۾ به اهو وار جيترو فرق هوندو آهي، جيئن هر جانور جي پير ۾ فرق هوندو آهي. گهڻا شڪاري واريءَ تي هرڻ جو پير ڏسي اهو به ٻڌائي ڏيندا ته؛ اهو پير ڪيترو پراڻو آهي. هرڻي جو پير هونئن به رڍ ٻڪري جي پير جهڙو ئي هوندو آهي. بس ٿورو فرق هوندو آهي، جيڪو هر ڪو لکي به ڪو نه سگهندو. اڳيان ٿورڙيون چنهبڙيون هونديون. اهو صرف ۽ صرف شڪاري ئي سڃاڻي سگهي ٿو. وڏي اسر جو اٿي، هرڻ جا پير اُهاڙيندڙ شڪاري، هرڻ جي پيرن جي اُهاڙڻ واري خفت ۾ پيا ويندا آهن. هنن جو سمورو خيال هرڻ جي پير واري نشان تي هوندو آهي. انهيءَ وچ ۾ هنن کي لٿي اڀرئي جي ڪا سڌ ئي ڪو نه هوندي آهي. بس مُنهن انڌاري ۾، ڪڏهن ڪنهن ڀٽ تي ڪڏهن ڪنهن ڀٽ تي. ڪا وسندي ته قسمت سان نصيب ۾ هوندي ته هوندي. رات ٽڪڻ لئه نه ته سيڌو، سامان ۽ سانداري پاڻيءَ جي ڪلهن تي. اهي هرڻن جا پير اهاڙڻ ڪوهن جا ڪوھ پنڌ، هرڻ جا پير اهاڙڻ لئه چاڙهيڪو ڏبو آهي. چاڙهيڪو ايئن هوندو آهي جو هڪڙي ڀٽ تان چڙهندي، سامهين ڀٽ کي نظر ۾ رکڻو آهي. جيئن هن ڀٽ تان چڙهبو وڃبو، سامهين ڀٽ کي نظر ۾ رکبو وڃي ٽو نڪ تي چڙهبو. ايستائين ٻنهي ڀٽن ۽ ڏهرن کي هڪڙي ڀٽ چڙهڻ سان اک مان ڪڍي وڃبو. هرڻ جي شڪار ۽ پير اهاڙڻ لئه، گهٽ ۾ گهٽ، نه تڏهن به ٻه ڄڻا لازمي آهن. هڪڙو سامان کڻندو، ٻيو اهاڙ ڏيندو ويندو، جنهن کي بندوق وارو چئبو آهي. سامان پاڻي کڻڻ وارو به پڪو پيري هجڻ کپي. اهو به پير اهاڙيندو ويندو. ڪڏهن ڪڏهن ايئن ٿيندو آهي جو سامان يعني پاڻيءَ وارو پوئتي رهجي ويندو ۽ بندوق وارو اڳتي نڪري ويندو آهي. بس اهڙي آهي هرڻ جي شڪار ۽ پير اهاڙڻ جي چوس جو ساٿي ئي ٽٽيو وڃي ته به چوس ۾ پيو وڃبو. بندوق وارو اشارو ڪندو ويهي رهه ته ويهي رهندو. جي چوندو هل ته هلندو. بس شڪارين جي سموري ڳالهه ٻولهه اشارن ۾ ٿيندي آهي. ڪڏهن ڪڏهن پير تي ٻه ڄڻا هوندا آهن. هڪڙي پڪي عمر جي شڪاري چيو؛ بس انهي شوق کي ڪيئن ٻڌايان ته شڪار جي شوق ۾ آهي ڇا؟